สภากาแฟ สนทนาก่อพลังทางปัญญา สร้างอนาคต
จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร
มนุษย์ที่รวมกันเป็นสังคม การปะทะสังสรรค์กันนอกจากจะเป็นไปเพื่อภารกิจของการอยู่ร่วมสังคม ที่ ต้องพบเจอกันแล้ว การพบกันจะมีพลังขับเคลื่อนองคาพยพของสังคมนั้นจะเป็นไปไม่ได้เลยหากปราศจากการ “สนทนา”
สังคมเรามีปัญหาส่วนหนึ่งเพราะเราคุยกันน้อยลง
หลายครั้งที่เกิดสถานการณ์ความขัดแย้ง เหตุการณ์ที่ไม่สามารถตกลงกันได้ ทั้งสองฝ่ายต่างเชื่อมั่นในวิถีของแต่ละฝ่าย เหตุการณ์ความขัดแย้งจะรุนแรงขึ้นและบานปลายเป็นประเด็นใหญ่ของสังคมในที่สุด ทางออกที่เรามักได้ได้ยินกันอยู่เสมอๆก็คือ “การสานเสวนา” หากแปลตรงๆก็หมายถึง การนั่งลงเพื่อสนทนากันนั่นเอง
ดังนั้นการสนทนาจึงเป็นทั้งการเติบโตของปัญญาร่วมของผู้คน การสนทนาเป็นทั้งเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาของการอยู่ร่วมในสังคม
ผมเคยเดินทางไปสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ของเรา...หากเราไม่นับรวมปัญหาความขัดแย้งที่เกิดสถานการณ์ความรุนแรงทั่วไปในตอนนี้ ภาคใต้โดยพื้นฐานเป็นพื้นที่ที่สงบสุขยิ่ง ความงดงามของความเชื่อต่อพระเจ้าที่ยังคงเป็นศูนย์รวมศรัทธาของผู้คน สิ่งแวดล้อมธรรมชาติที่เอื้อให้คนในพื้นที่ได้ กิน อยู่อย่างมีความสุข วิถีที่เพิ่มพลังของการพัฒนาท้องถิ่นใต้ก็คือ “การคุยกัน” โดยเปิดพื้นที่อย่างไม่เป็นทางการ เป็นพื้นที่ปลอดภัยและมีความสุข ผ่าน “โต๊ะกาแฟ” ยามเช้า ที่นี่เป็นพื้นที่ทางสังคม การตั้งประเด็นแล้วถกประเด็นกันอย่างได้อรรถรส นอกจากคนร่วมสนทนาจะได้มิตรไมตรีแล้ว บางครั้งปัญหาที่ยากจะคลี่คลายเมื่อคิดคนเดียวกลับคลี่คลายปมได้อย่างง่ายดายที่สภากาแฟท้องถิ่น
นี่กระมัง...อานุภาพของการพูดคุยแบบไทยๆ หากเราไปดูวิถีโลก หลายคนอาจรู้จัก “เดอะ เวิลด์ คาเฟ่” เป็นสภากาแฟที่ใช้เป็นพื้นที่สร้างปัญญาร่วมและแก้ไขปัญหาเช่นเดียวกัน สภากาแฟแห่งนี้เป็นพื้นที่สนทนาเพื่อก่อพลังทางปัญญา สร้างอนาคตร่วมกัน
เดอะ เวิลด์ คาเฟ่ หากอุปมา “ผลผลึกทางปัญญา” เป็นเช่นแสงสว่าง สภากาแฟเชื่อมั่นในแสงสว่างของผู้คนที่หลากหลาย และเมื่อไหร่ก็ตามที่แสงสว่างเหล่านั้นมารวมตัวกัน หากเราลองจินตนาการดูว่าจะโชติช่วงและมีพลังขนาดไหน...
วงสนทนาเวิลด์คาเฟ่ เป็นวิธีการที่สอดคล้องกับธรรมชาติของสังคมมนุษย์ สามารถส่งเสริมการแบ่งปันความรู้ได้อย่างแท้จริง เป็นวิถีใหม่ในการเรียนรู้ร่วมกัน สร้างสภาพแวดล้อมที่อบอุ่น ปลอดภัย และมีความสุข เพียงพอที่จะโยนคำถามที่เป็นวาระสำคัญที่ต้องการการคิดร่วมกัน แล้วคอยเก็บเกี่ยวทัศนะอันหลากหลายต่อคำถามเหล่านั้น มาเป็นต้นทุนทางปัญญาและเป็นชุดความรู้ใหม่
ผมนั่งอ่าน เดอะเวิลด์คาเฟ่ จนจบเล่ม แม้จะเป็นหนังสือแปล แต่ยังคงความชัดเจนในการสื่อความหมาย ได้เห็นพลังของการสนทนาที่ถูกออกแบบอย่างใส่ใจที่มีต่อกลุ่มสนทนา หากเราไม่ได้เจาะจงในการสร้างความรู้ใหม่ที่เน้นการเปลี่ยนแปลงอย่างสร้างสรรค์แต่เพียงอย่างเดียว การสนทนายังเพิ่มความสามารถมองเห็นโลกของผู้อื่นผ่านตัวเราเอง ได้รับแรงบันดาลใจ ไมตรีจิต ความสัมพันธ์ของเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน ตลอดจนวิธีคิดที่ให้คุณค่าต่อสิ่งหนึ่งสิ่งใด ...สิ่งเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของผลลัพธ์การสนทนาของมนุษย์
สำหรับผมที่มีประสบการณ์การพัฒนาผ่านภาคประชาสังคมและผู้คนที่หลากหลายมาระยะหนึ่ง ผมลองย้อนหลังคิดถึงบรรยากาศการพัฒนาครั้งอดีต ก็เห็นยุทธศาสตร์หลักๆของการพัฒนาได้ไม่ยาก “การสนทนา”ที่เป็นการ “ผสมเกสรทางด้านความคิด” นี่เองที่ช่วยทำให้เกิดพลังการแก้ไขปัญหาใหม่ๆ หลายปัญหาที่ดูเป็นปัญหาที่แก้ไขยาก หากร่วมกันคิด ร่วมกันทำ ปัญหานั้นก็ไม่ได้เป็นปัญหาที่ยากเกินไปกว่าที่จะแก้ไขได้
ในทางสาธารณสุขผมมองว่า “การสร้างการมีส่วนร่วม” ในการพัฒนาสุขภาพ เป็นยุทธศาสตร์สำคัญอย่างมากในทางรอดของการพัฒนาสุขภาพในศตวรรษที่ ๒๑ การมีส่วนร่วมนั้นมี “การสนทนา” เป็นเครื่องมือสำคัญ การเรียนรู้แนวคิด กระบวนการ ตลอดจนพยายามสร้างให้มีพื้นที่การสนทนาที่มีคุณภาพในงานสาธารณสุข น่าจะเป็นกระบวนการที่นักการสาธารณสุขต้องเรียนรู้และทำหน้าที่เป็นผู้อำนวยการเรียนรู้ในอนาคต เพื่อการค้นพบปัญญาร่วม(Collective Wisdom) บนความซับซ้อนของปัญญาสุขภาพในอนาคต
และประโยคยาวๆที่ผมประทับใจในหนังสือเล่มนี้ก็คือ
“การสนทนาอย่างรวมใจผลิผลเป็นญาณทัสนะอันกระจ่างแจ้งโดยแท้ และเบิกลู่ทางสำหรับปฏิบัติการใหม่ๆ ที่ซึ่งการงานและชีวิตคืนกลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้งด้วยความหมายและความเป็นไปได้ และด้วยวิถีเช่นนี้เองที่เราจะสามารถฟื้นความหวังในอนาคตขึ้นได้ในที่สุด”
และผมก็มีความฝันเล็กๆว่า นักการสาธารณสุขที่ทำงานกับภาคประชาสังคมอย่างแนบแน่นนี่เอง จะเป็นกลุ่มผู้นำการเปลี่ยนแปลง เปิดใจรับรู้สิ่งใหม่ๆ ทางเลือกเพื่อการสร้างสรรค์จิตวิญญาณประชาสังคม เพื่อนำสังคมของเราไปสู่ “สุขภาวะ”สำหรับวันนี้และในอนาคต
-------------------------------------------------------------------------
เดอะ เวิลด์ คาเฟ่
“สภากาแฟ สนทนาก่อพลังทางปัญญา สร้างอนาคต”
ผู้เขียน : ฆวนนิต้า บราวน์ และ เดวิด ไอแซคส์
ผู้แปล : เจริญเกียรติ ธนสุขถาวร และกฤตศรี สามะพุทธิ
บรรณาธิการ : นิพนธ์ แจ่มดวง
ISBN 978-611-90054-5-7
สำนักพิมพ์สวนเงินมีมา ๒๕๕๒
ราคา ๓๗๐ บาท
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น